ENVER PAŞA ALMANLARI SUÇLAYINCA ALMAN SUBAYLARI KONUŞMAYA BAŞLADILAR

Talat Paşanın 15. Mart 1921’de bir Ermeni katil tarafından öldürülmesinin ardından Almanya’da gazetelerde bukonuyla ilgili yazıların azlığı dikkat çekicidir. Hele yıllarca Türkiye’de kalmış ve Talat Paşa ile birlikte çalışmışErmeni isyanı ve katliamlarının bizzat şahidi olmuş ve techir kararlarını askeri gereklilik olduğu için ve komutadoğrudan kendi ellerinde olduğundan bizzat kendileri karar vermiş olan Alman subayların bu konuda sessizkalışları dikkati çekmektedir. Almanların bu eski silah arkadaşlarına karşı kayıtsızlığı, Almanya’da bulunanTürkleri çok rahatsız etmiş olmalıdır. Enver Paşa ve arkadaşları bu sıralar Almanya’da Đhtilalci Đslam Birliğinikurarlar. Bu birliğin yayın organı Liva el-Đslam dergisidir. Haziran ayının başında Alman mahkemesi TalatPaşa’nın katilini serbest bırakır. Đki hafta sonra 15 Haziran 1921’de ise bu dergi yayın hayatına başlar. Türkçe,Arapça, Đranca ve Almanca olarak dört dilli basılır. Derginin ilk sayınının birinci sayfasındaki başyazısı (Elif.E. ) imzasını kullanan Enver Paşa’ya aittir. Enver Paşa çok sert bir şekilde Almanya’ya, Alman yargıçlarına veLiman von Sanders dahil, bir dönem silah arkadaşlarına çatmaktadır. Bu sert yazının hemen ardından isesırasıyla Alman subaylarının gazetelere verdikleri demeçleri görmekteyiz.Ekte vereceğim bu yazılardan Bronsart’ın DAZ gazetesine yazdığı (aşağıda 4.) makale dışındaki diğer kaynaklarhiç bilinmemekte ve kullanılmamaktadır. Enver Paşa’nın ve Bronsart’ın Liva el-Đslam dergisinde çıkanmakaleleri ise yine Türk ve Alman tarihçilerince hiç kullanılmamıştır. Özellikle hep sorduğum ve yanıtınıbulamadığım bir soru vardı. Neden Enver Paşa Almanlar hakkında olumsuz bir demeç vermedi? Busorunun yanıtınıda Enver Paşa’nın 15. Haziran 1921’deki aşağıda yer alan makalesinde buldum. Aslında vermiş.Talat Paşa’nın Almanya’da hiç korunmaması, sonra öldürülmesi, katilin de serbest bırakılması, Enver Paşa’nınAlmanlar hakkındaki suskunluğunu bozmuş.Bellek kaybına uğramış Alman tarihçilerine bir yılbaşı armağanıhatırlatma ve konuyla ilgilenen Türk tarihçilerine bir uyarı olarakduyurulur.1-15. Haziran 1921, Talaat Pascha und sein Mörder, Enver Pascha, Liwa-el-Islam, 15.Juni 1921, 1.Jahrgang Nr. 1,Seiten 1-2 Bu yazıda Enver Paşa dost bildiği Almanların tutum değişikliğini görmüş ve Almanları suçlamıştır.2-28. Haziran 1921’de 3. Ordu Kurmay Başkanı Yarbay Felix Guse adını vermeden bir makale yayınlar. Ermeniisyanından ve Ermeni katliamlarından, konunu doğrudan bir şahidi olarak çok ayrıntılı bilgiler verir.Deutsche Allgemeine Zeitung, Dienstag, 28.Juni 1921, Nr. 297, Zum Talaatprozess Oberstleutnant Dr.jur.Felix Guse, 1914-1918 im Frieden Korpschef in Sivas im Kriege Chef des Stabes türk. Heeresgruppe Kaukasus(3. Armee ).3-30. Haziran 1921’de Genel Kurmay Askeri harekat dairesi Başkanı Yarbay Otto von Feldmann’ın makalesiçıkar. Bu yazıda Ermeni isyanının büyüklüğünü gördüğünü bu durum karşısında tehcir kararı verilmesigerektiğini ve bu kararı veren Alman subaylarından birinin de kendisi olduğunu ifade eder. DeutscheAllgemeine Zeitung, Donnerstag, 30.Juni 1921, Nr. 301 zum Talaatprozess, von Oberstleutnant a.D. vonFeldmann, der seiner Zeit Chef der Operationsabteilung des Osmanischen Großen Hauptquartiers.4-27. Temmuz 1921’de Türk Orduları Genel Kurmay Başkanı Tümgeneral Friedrich Wilhelm Bronsart vonSchellendorf, yine ayrıntılı bir şekilde Ermeni isyanı ve katliamlarını anlatarak, tehcirin gerekli olduğunuvurgular. 1913-1917 türk. Generalleutnant, Chef des Generalstabes der türk. Armee Dezember 1914-Januar1915 Kaukasus-Feldzug mit Enver Pascha aus Erzurum kommandiert Deutsche Allgemeine Zeitung Nr. 342,24.07.1921, ein Zeugnis für Talaat Pascha.5-1. Ağustos 1921 yine Tümgeneral Bronsart’ın 4 gün sonra bu kez Liva el-Islam dergisinde DAZ gazetesineyazdığı yazının aynısı çıkar. Yanlız bu yazının giriş bölümü daha uzun ve Alman yargısını suçlarniteliktedir. Anlaşılan 4 gün önce DAZ gazetesi bu bölümleri çıkartarak yayınlamış. Liwa el-Islam dergisi ise bu bölümleri olduğu gibi vermiş.